Kognitivno učenje je učenje iskustvom, dodirivanjem, slušanjem ili na neki drugi način opažanjem. To se razlikuje od drugih teorija učenja, poput biheviorističke, činjenicom da zahtijeva samo učenikov mozak i poticaj. Kognitivno učenje temelji se na gestalt psihološkim teorijama i razvojnoj psihologiji Jeana Piageta. U spektru pojma uključeno je svo učenje koje se provodi samostalno čitanjem, kao što je sve što se nauči čitanjem web stranice ili knjige.
Oponašanje je jedan od oblika kognitivnog učenja, i iako je pojednostavljeno, ovisi isključivo o promatranju ponašanja druge osobe kao dobrog načina za postizanje cilja. Složenije vrste kognitivnog učenja uključuju čitanje, slušanje, gledanje i dodirivanje. U ovu kategoriju može se svrstati svako učenje koje se provodi kroz iskustvo. To je dovelo do toga da mnogi ljudi ovu vrstu učenja klasificiraju kao “pasivno” učenje, ali iako se tijelo čini pasivnim, um sigurno nije.
Teorije Piagetove i Gestalt psihologije u osnovi su kognitivnog učenja. Primarni principi geštalt psihologije su da ljudi strukturiraju i organiziraju vlastito iskustvo, da percepcija nije isto što i stvarnost i da se ljudsko iskustvo mora shvatiti kao cjelina da bi se objasnilo. U suštini, kaže da organizam ima više utjecaja na način na koji organizira i pohranjuje informacije nego što se prije mislilo.
Piagetove teorije to idu dalje i navode da ljudi nove događaje razumiju ili “prilagodbom” ili “asimilacijom”. Smještaj je modificiranje ili pomicanje razumijevanja kako bi odgovaralo novom događaju. Asimilacija je korištenje postojećih shema za razumijevanje novog događaja.
Pojam “kognitivni” odnosi se na procese koji se događaju u mozgu. Naziv “kognitivno učenje” može se činiti pomalo ponavljajućim, jer se svo učenje u nekom trenutku mora dogoditi u mozgu. Za razlikovanje između kognitivnog učenja i drugih vrsta učenja, korisno je razmišljati o biheviorističkom učenju. Ovaj tip ovisi o klasičnom i operantnom uvjetovanju.
Biheviorističko učenje uči učenika stvarima izdavanjem nagrade ili kazne kao odgovor na određeno ponašanje. Ako netko želi da njegov pas sjedne na zapovijed, rekao bi mu da sjedne, a onda bi mu pružio poslasticu kada se pokaže ponašanje. Pas bi, kao odgovor na ovo pozitivno pojačanje, tada ponovio ponašanje kako bi dobio još jednu poslasticu. Iako se očito događaju neki kognitivni procesi, učenje je prvenstveno posljedica urođenog odgovora na primanje nagrade.