Naziv kontrabas odnosi se na instrument s najnižim glasom u obitelji. Koristi se za imenovanje instrumenata u obiteljima drvenih puhačkih, limenih, udaraljki i gudača, ponekad s instrumentima koji su imenovani prema istoj shemi (sopran, alt, tenor, bas), ali ne uvijek.
U obitelji drvenih puhača možemo pronaći kontrabas blok flaute, klarinete, saksofone (koji se nazivaju i tubax) i fagote. U obitelji puhača postoje kontrabas bugla i kontrabas trombon. Tu je i udaraljka zvana kontrabas bar, produžetak Orff-Shulwerk instrumenata s maljem razvijenim za poučavanje glazbe u osnovnim školama.
No, instrument koji se najčešće naziva kontrabas bez drugih riječi je veliki gudački instrument koji se također naziva kontrabas. Kontrabas je orkestralni instrument u istoj obitelji s violinom, violom i violončelom ili violončelom. U orkestru često doprinosi harmoniji, ali ima i solističkih dionica napisanih za nju. No, kontrabas vodi alternativni život kao instrument jazza i plesnog benda, gdje se prvenstveno svira pizzicato — tj. trzajući, a ne gudalo.
Kontrabas se razlikuje po veličini, obliku i broju žica. Kao član orkestra, obično ima četiri žice ugođene E, A, D, G, ali postoje i 5-žični kontrabasi s dodanom nižom žicom i ugođenom na B ili C. Posebno ugađanje, zvano scordatura i podizanje visina instrumenta, često se koristi za solo.
Kao i drugi žičani instrumenti, na kontrabasu se može svirati arco — gudalom — ili pizzicato — trzanjem. Dva stila luka koja su trenutno omiljena poznata su kao francuski luk i njemački luk. U jazzu se, kao što je već spomenuto, koristi pizzicato, ali uz to se koristi posebna pizzicato tehnika koja se zove slap-bass. Ova tehnika dodaje udarni škljocaj ili šamar počupanom zvuku pizzicata.
Orkestarska djela s značajnim odlomcima za kontrabas uključuju Vodič za mlade osobe Benjamina Brittena za orkestar, Prvu simfoniju Gustava Mahlera, Trillensymphonie u D Georga Telemanna, napisanu 1730., možda je prvo djelo za solo kontrabas. Danas repertoar broji preko 200 koncerata za kontrabas. Poznati svirači orkestralnog basa su Domenico Dargonetti, Giovanni Battesini, Sergey Koussevitzky, Bertram Turetzky i Duncan McTier. Poznati jazz basisti uključuju Charlesa Mingusa, Reda Mitchella, Davea Hollanda i Eberharda Webera poznati su i po svom sviranju i po inovativnim pristupima.