Što je ribonukleinska kiselina?

Biološki važna molekula, ribonukleinska kiselina (RNA) u nekim je aspektima slična deoksiribonukleinskoj kiselini (DNA), ali ima neke važne strukturne i funkcionalne razlike. Postoji nekoliko vrsta ribonukleinske kiseline, od kojih svaka igra različitu ulogu u stanici. Ribonukleinske kiseline obavljaju nekoliko bitnih zadataka u sintezi proteina i uključene su u regulaciju gena.

RNA i DNK se zovu nukleinske kiseline i dijele sličnu bazičnu strukturu. Obje vrste nukleinske kiseline sastoje se od jedinica koje se nazivaju nukleotidi. Svaki nukleotid se sastoji od tri molekule: fosfata, šećera i dušične baze. Postoji nekoliko različitih dušičnih baza, a slijed ovih molekula omogućuje DNK i RNA pohranjivanje i prijenos informacija o dugoročnom i svakodnevnom održavanju stanice.

Iako dijele neke sličnosti, molekule ribonukleinske kiseline i deoksiribonukleinske kiseline razlikuju se na tri važna načina. Prvo, RNA molekula je jednolančana, dok je DNK dvolančana molekula. Drugo, RNA sadrži šećer koji se zove riboza, a DNK sadrži šećer koji se zove deoksiriboza. Treća razlika je u tome što je u DNK komplementarni bazni par za adenin timin; dok je u RNA par baza za adenin modificirana verzija timina poznata kao uracil.

Postoje tri glavne vrste ribonukleinske kiseline. To su prijenosna RNA (tRNA), glasnička RNA (mRNA) i ribosomalna RNA (rRNA). Ove tri molekule su strukturno slične, ali obavljaju vrlo različite funkcije.
Messenger RNA proizvod je procesa koji se naziva transkripcija. U tom procesu kopira se genetski kod koji se nalazi u dijelu DNK, što rezultira sintezom molekule mRNA. mRNA je točna kopija dijela DNK koji kodira jedan protein. Nakon što je napravljena, ova mRNA putuje iz jezgre stanice u citoplazmu, gdje prolazi kroz novi stanični proces uz pomoć druge vrste ribonukleinske kiseline.

U citoplazmi stanice mRNA dolazi u kontakt s prijenosnim RNA molekulama. Transfer RNA pomaže u proizvodnji proteina transportom aminokiselina do mjesta sinteze proteina. tRNA koristi mRNA molekule kao predložak za izgradnju proteina “čitanjem” molekule mRNA kako bi se odredio redoslijed u kojem su aminokiseline smještene u proteinskom lancu. Taj se proces naziva prevođenje.

Treća vrsta RNA, ribosomska RNA, mjesto je na kojem se događa translacija. Ribosomalne RNA molekule su mjesto na kojem se mRNA prevodi u proteine. Ribosomalna RNA pomaže u ovom procesu interakcijom s molekulama RNA i prijenosom RNA te djelujući kao mjesto aktivnosti enzima.
Druge vrste ribonukleinske kiseline uključuju mikro RNA i dvolančanu RNA. Mikro RNA koriste stanice kako bi regulirale transkripciju glasničke RNA i može povećati ili smanjiti brzinu kojom se određeni gen pretvara u proteine. Dvolančana RNA, koja se nalazi u određenim vrstama virusa, može ući u stanice i ometati procese translacije i transkripcije djelujući na način sličan mikro RNA.