Jedan od najtežih izazova s kojima se dramatičar suočava jest prenošenje unutarnjih misli ili motivacije lika publici. Jedno dramsko sredstvo koje se bavi ovim problemom zove se solilokvij, neprekinuti govor koji jedan lik drži publici, ali ne i ostalim likovima u sceni. Molilog može biti prilično poetičan i elegantne strukture, kao u mnogim Shakespeareovim dramama, ali je zamišljen kao intimna komunikacija najdubljih misli lika iznesenih kao da on ili ona razmišlja naglas.
Možda najpoznatiji monolog na engleskom jeziku je Hamletov govor “Biti ili ne biti” iz 3. čina, 1. scena Shakespeareove tragične drame Hamlet. U ovom trenutku drame, mladi princ po imenu Hamlet razmatra mogućnost samoubojstva kao bijeg iz svog problematičnog života. Svoj monolog započinje postavljanjem najbitnijeg pitanja: Biti (živjeti), ili ne biti (počiniti samoubojstvo)?. Ostatak ovog poznatog odlomka razmatra ne nadmašuju li uočene koristi smrti nad radostima i izazovima življenja.
Još jedan poznati Shakespeareov monolog odvija se ispod balkona, gdje mladi udvarač po imenu Romeo potajno promatra zabranjeni predmet njegove ljubavi, Juliet. Romeove unutarnje misli o gledanju Julije na mjesečini dijele se s publikom kroz monolog koji počinje “Ali meko, kakvo se svjetlo kroz onaj prozor lomi? To je istok, a Julija je sunce…” Dok publika saznaje za Romeovu strastvenu ljubav prema Juliji, ona ga ne čuje kako govori te riječi. To je svrha monologa, podijeliti intimne misli s publikom koje bi inače mogle izazvati komplikacije s drugim likovima.
U škotskoj tragediji Macbeth i Macbeth i Lady Macbeth isporučuju dramatične monologe koji publici otkrivaju skrivene karakteristike, ali ne i drugim likovima. Lady Macbeth traži snagu da počini ubojstvo u monologu koji počinje “Gavran je sam promukao/Kriče na fatalnom ulazu Duncana…”, dok Macbeth iznosi rezignirano zapažanje o kratkoći života u 5. činu, prizoru 5:
„Sutra, i sutra, i sutra,
Gmiže ovim sitnim tempom iz dana u dan
Do zadnjeg sloga zabilježenog vremena,
I sva naša jučerašnja dana imaju osvijetljene budale
Put u prašnjavu smrt. Van, van, kratka svijeća!
Život je samo hodajuća sjena, jadan igrač
To muči i muči njegov sat na pozornici
A onda se više ne čuje: to je priča
Ispričao idiot, pun zvuka i bijesa,
Ništa ne znači.”
Napravu dramskog solilokvija još uvijek koriste mnogi moderni dramatičari, ali glumcu može biti teško izvesti takav unutarnji monolog bez izolacije ostalih likova na pozornici. Monolog je oblik monologa, ali monolog nije nužno i monolog. Dramski monolog je neprekidan govor jednog lika, ali može biti usmjeren i na druge likove na sceni. Možda čak i ne otkriva unutarnje misli lika, kao u slučaju rutine stand-up komedije. Molilog se često izvodi prigušenim ili reflektirajućim tonom, kao da lik dijeli intimnu tajnu s publikom.